Fizikî güvenlik sisteminin dış halkasını, çevre güvenliği tedbirleri oluşturmaktadır. Çevre güvenliği, yüksek riskli tesis ve binalara yönelik saldırı ve sızma gibi risklere karşı, çalışanları, müşterileri, ziyaretçileri, binayı ve kritik alt sistemleri mümkün olan en uzak mesafeden korumak maksadıyla tasarlanır.
Normal olarak çevre güvenlik sistemi, bina ve tesisin dış sınırlarında inşa edilen sabit engellerden ve bu engeller arasından bina ve tesisin içerisine doğru araç ve yaya trafiğini düzenleyen ve gerektiğinde kısıtlayan hareketli engellerden, diğer adıyla bariyerlerden oluşur.
Çevre güvenlik sisteminin hangi korunma derecesinde inşa edileceğine, bina ve tesise yönelik riskler, mevcut doğal koruma, arzu edilen koruma seviyesi ve çevresel şartlar etki eder.
Kritik bina ve tesislere yönelik en tehlikeli riskBir tehditten, güvenlik olayından veya benzeri nedenlerden dolayı kayıp verme olasılığıdır. , bomba yüklenmiş ağır tonajlı araçların hızını ve kütlesini kullanarak güvenlik sistemini aşması ve binanın sınırları içerisinde infilak etmesidir. Böyle bir saldırıdan korunmanın birinci kuralı, saldırganları mümkün olan en uzak mesafede durdurmaktır. Bu mesafe, “etkili emniyet mesafesi” olarak isimlendirilir ve kullanılan aracın tipi ve yüklenen patlayıcı maddenin miktarına bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Aşağıdaki, ABD’nin Alkol, Tütün, Ateşli Silahlar ve Patlayacılar Dairesi (ATF) tarafından hazırlanan emniyet mesafeleri tablosunda da görüleceği üzere bu mesafeler 250 m. ile 2500 metre arasında değişmektedir.
Ticari hayatın canlılığı nedeniyle ana bulvarlar üzerinde konuşlanmış yönetim binalarında tablodaki emniyet mesafelerinin, sağlanması mümkün değildir. Ancak, bombalı saldırılardan korunmanın tek yolunun, bu saldırıları binalardan mümkün olduğu kadar uzakta durdurmak olduğu dikkate alındığında, binaların etrafında bir kaç metre dahi olsa bir emniyet mesafesi bırakmak için sabit fizikî engellerin kullanılması doğru bir seçim olacaktır. Sabit engeller, binaların en dış sınırlarında veya buralara çok yakın hatlarda inşa edildiklerinden, aynı zamanda binayı kullanan şirketlerin prestiji, marka değeri ve çevreye saygı gibi özelliklerini de yansıtırlar. Bu nedenle, en tehlikeli saldırılara karşı caydırıcılık sağlamayı amaçlayan sabit engeller, aynı zamanda güvenlik ve estetik arasındaki dengeyi muhafaza etmeli, binanın çevreyle dost olduğunu göstermeli, şirketin halkla ilişkiler politikalarına uyumlu olmalıdır.
SABİT ENGELLER
Duvarlar, toprak yığınları, taraçalar, çiçek havzuları, sabit bolardlar, ağır tonajlı objeler, güçlendirilmiş sokak mobilyaları, sokak aydınlatması, ağaçlar, su kütleleri, tel örgüler, çevre güvenliği sisteminde fizikî engel olarak kullanılabilecek sabit objelerdir. Bunlardan bazıları aşağıdaki bölümlerde açıklanmıştır.
Duvarlar; Belki de bilinen en eski fizikî engel şekli olan duvarlar, perde beton, taş duvar, tuğla duvar, kesme doğal taş gibi sağlamlık timsali malzemeden yapılmaktadır. Duvarlar, yekpare olabileceği gibi, aralarından geçiş yapılması mümkün olmayacak şekilde parçalı blokalar halinde de inşa edilebilir. Estetik nedenlerle duvarların üzerine rölyef gibi ilaveler yapılsa da, inşaat safhasında güvenlik kaygıları ön planda tutulmalıdır. Bu kapsamda, bombalı araç saldırılarını durdurması amaçlanan bir duvarın inşaat detayları resimde gösterilmiştir.
Çiçek Havuzları; Zemin altında temeli olan ve çevre düzenlemesinin bir parçası olarak görünen çiçek havuzları, uygun şekilde inşa edildiklerinde bombalı araç saldırılarını engelleyecek kapasiteye sahiptir. Aşağıdaki resimlerde inşaat detayları ve örnek bir kullanım şekli görülmektedir. Ancak, güvenlik tedbirlerinin saldırı meydana gelmeden önce caydırıcılık sağlaması esas olduğundan, bu tür engeller sadece estetik kaygıların ön planda olduğu alanlarda kullanılmalıdır. Aksi takdirde, bir çiçek saksısının caydırıcı olması beklenemez.
Bolardlar; Sabit bolardların benzerleri özellikle belediyeler tarafından yaygın olarak kullanılmaktadırlar. Beton zemine somunlu vidalarla monte edilen ve genellikle otopark yasağı düzenlemeleri için kullanılan bu bolardların herhangi bir bombalı araç saldırısını önlemeleri söz konusu değildir. Engel özelliği olan bolardlar, aşağıda inşaat detayları ve örnekleri verilen, genellikle içine beton doldurulmuş, 20 cm çaplı, çelik silindirlerden yapılmalıdır. Bolard tipi engellerin inşasında da estetik ön planda olmasına rağmen, saldırganların eylem öncesi keşiflerinde caydırıcı etki yaratması mümkündür. Ancak, bolardlar sadece otomobil ve otomobilden büyük araçlar için engel teşkil etmekteyken, yaya ve motosikletli eylemcilerin bolardlarla önlenmesi mümkün değildir.
Bolardların yüksek kinetik enerjili saldırıları durdurabilmesi için en az 120 cm derinliğinde bir temele ihtiyaç bulunmaktadır. Ancak bu derinliğin, yer altındaki alt yapı tesisleri nedeniyle sağlanamaması halinde, resimde görülen yöntem izlenebilir ve daha az bir derinlikte bolardları birbirine bağlayan metal bir alt yapı kurularak, üzerine kaldırım inşa edilebilir. Bu yöntemle, daha sığ bir temel olmasına rağmen, aynı koruma seviyesi sağlanabilir.
Bolardlar, normal olarak binanın dış sınırlarının yola bakan cephesinde kullanılmaktadır. Saldırıyı mümkün olan en uzak mesafeden karşılamak için, bolardların yaya kaldırımının yola en yakın çizgisinde inşa edilmesi gerekmektedir. Ancak bu gereklilik, belediyelerin yol ve kaldırımlarla ilgili uygulamaları ile çelişebilmektedir. Bu nedenle, bolardların inşa edilmesinden önce belediye’den izin alınması elzemdir. Bu husus, hem inşaattan kısa bir süre sonra bolardların kaldırılması gibi ağır bir maliyetten, hem de inşaat sırasındaki kazı çalışmalarında su, elektrik, doğal gaz gibi yer altındaki alt yapı tesislerinin zarar görmesini engelleyecektir.
Güçlendirilmiş sokak mobilyaları; Yüksek koruma yeteneğine rağmen, estetik kaygılarla bolardların inşaası mümkün olmadığında farklı çözümler de mümkündür. Bunlardan birisi de özel olarak tasarlanmış dekoratif cadde ve sokak düzenleme mobilyalarıdır. Bu objeler, ağır tahkimatlı güvenlik tedbirleri alınmış bina görüntülerine yer vermeden güvenli alanlar yaratılmasına imkân sağlamaktadır. Örnekleri aşağıda verilen bu mobilyalar, yaratıcılığın sınırları izin verdiği ölçüde çeşitlendirilebilir.
HAREKETLİ ENGELLER-BARİYERLER
Sabit engellerin yanısıra, çevre güvenliğinin sağlanmasında hareketli engellerin de kullanımının her geçen gün arttığı görülmektedir. Bu tür engellerden en çok kullanılanlar hareketli bolard ve rampa sistemleridir.
Hareketli bolard sistemleri, tamamına veya istendiğinde her birine ayrı ayrı komuta edilebilen bolardlardan oluşmaktadır. Özellikle araç trafiğinin düzenlenmesi ve yetkisiz araçların girişinin engellenmesi maksadıyla otopark girişlerinde kullanılmaktadır.
Hareketli bolardların bazı sürücüler tarafından fark edilmemesi nedeniyle araç kazaların sebep olma ihtimali bulunmaktadır. Bu ihtimale karşılık, bolardların hemen üst hizasında 1-1.5 m yükseklikte yatay olarak duran kol bariyerlerin ve bolardların kalkık veya inik durumda olduğunu işaret eden trafik lambalarının monte edilmesi yaygın bir uygulamadır. Aşağıdaki resimde bir bolard sistemi uygulaması görülmektedir.
Bu sistem, yayaların ve motosikletli sürücülerin serbestçe girişine imkân sağlamaktadır. Normal olarak, bolardların yer düzeyine inin şüresi 3-10 saniye arasında olup, bu süre acil durumlarda 1.5 saniyeye kadar inebilmektedir.
Yer altına monte edilen bir tüp içerisinde hareket eden bolardların, diğer engel çeşitlerine nazaran daha çok bakım desteğine ihtiyacı bulunmaktadır. Bunun yanında, giriş kurallarına uyan araçlara geçiş vermek için sürekli gözlem altında tutulması ve çoğu zaman hemen yanına bir güvenlik kulübesi kurulması gerekmektedir.
Hareketli Rampa; Hareketli bolardlardan daha üst derecede bir koruma sağlayan diğer bir engel şekli ise Hareketli Rampa’dır. Bu uygulamada, herhangi bir saldırı halinde karşıdan hızla gelen bir aracın güçlü bir engele çarpması ile durdurulması amaçlanmaktadır.
Hareketli rampa, istendiğinde yerden 1 m yüksekliğinde, arka planda güçlü desteğe sahip bir duvar haline gelmektedir. Rampa, 3 metre genişliğinde çelik malzemeden yapılmakta ve hidrolik sistemle hareket ettirilmektedir. İnşaat detayları aşağıdadır.
Dairevî hareketli bariyer sistemi; bina ve otopark girişlerinde yaygın olarak kullanılmakta ve hareketli rampalardan daha modern bir görünüş sergilemektedir. Özellikle kısıtlı hacime sahip ve tehdit seviyesinin daha düşük olduğu mekanlarda tercih edilmektedir. Çoğu zaman hareketli bolardlarda olduğu gibi kol bariyer, trafik işaretleri vb ilave donanımla ve güvenlik personeli tarafından eş zamanlı gözetleme ile desteklenmektedir.
Dairevi hareketli bariyerlerin inşaat detayları aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.
Zırh ve camlardaki koruma seviyelerine benzer olarak, engel tiplerinde de bir koruma derecelendirmesi mevcuttur. ABD kaynaklı bu derecelendirme sistemine göre; engeller, 7 tonluk bir kamyonetin aşağıdaki hızlardaki saldırılarında kargo bölümünün en fazla 1 metre içeriye girmesine izin verebilecek şekilde aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır.
K12 sınıfı; 80 km/s
K8 sınıfı; 65 km/s
K4 sınıfı; 48 km/s
Yukarıda bahsedilen engellerin tamamı K12 derecesinde koruma sağlamaktadır. Şüphesiz, hangi engel çeşidinin kullanılacağına karar verilmesinde en önemli faktör, mevcut risklerdir. Güvenlik yatırımlarına karar vermeden önce kapsamlı bir riskBir tehditten, güvenlik olayından veya benzeri nedenlerden dolayı kayıp verme olasılığıdır. değerlendirmesi yapılması çok önemlidir. Örnek olarak, sadece küçük araçların girebildiği, ağır tonajlı araçların trafiğine kapalı olan bir bölgede, 25 tonluk bir kamyonla 80 km süratle yapılacak saldırı ihtimaline karşı hazırlık yapılması gereksiz bir harcamadır.
Fizikî engellerin etkisini artırmak, bir takım ilave düzenlemelerle de mümkündür. Örnek olarak, korunması amaçlanan bir girişe yaklaşan yol üzerinde hız kesicilerin (kasis) kullanılması, yaklaşma yolunda virajların oluşturulması, saldırgan araçların hızını ve dolayısıyla kinetik enerjisini düşürecek ve belki de daha düşük koruma seviyesinde bir engel inşa edilmesini sağlayacaktır.
ABD’nin FEMAFederal EmergencyAcil Durum- acil ve olağandışı tedbirler alınmasını gerektiren durumlar Managemet Agency ABD Federal Acil Durum Yönetim Ajansı (Federal Acil Durum Ajansı) yayınlarından istifade edilerek hazırlanmıştır.
